Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie prowadzi konserwację ksiąg
Jest to niezwykle interesujący dział spuścizny archiwalnej, w którym zachowały się różne listy i pisma kierowane do dostojników kościelnych i przedstawicieli ówczesnych elit państwowych (szlachty i magnaterii). Wiele z tych dokumentów było adresowanych do dworu i królów Polski, ale też sąsiada z Królewca – księcia (od 1701 r. króla pruskiego) i władców z krajów bardziej odległych, zwłaszcza cesarza niemieckiego. Zostały sporządzone w różnych językach; dominuje łaciński, ale też spotykamy listy w językach: polskim, niemieckim, francuskim i włoskim. Dotyczą spraw prywatnych, rodzinnych oraz o randze dyplomatycznej.
Do zadania, na które dofinansowanie pozyskano w 2020 r. od Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, wytypowano osiem jednostek z zespołu akt, w którym zebrano wszystkie oryginalne listy różnych osób, kierowane do Warmińskiej Kapituły Katedralnej we Fromborku, erygowanej w 1260 r. Wśród osób piszących były najwyżej stojące w hierarchii społecznej i politycznej, a więc dostojnicy kościelni i państwowi: papieże, cesarze, królowie, kardynałowie, nuncjusze apostolscy, biskupi, książęta, magnaci, szlachta. Listy te były często sporządzane w języku staropolskim, przetykane zwrotami łacińskimi, tworząc charakterystyczne dla dawnych czasów makaronizmy. Wytypowane księgi nie były jeszcze poddawane konserwacji, mimo że uległy dużej destrukcji wskutek złych warunków przechowywania w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu, ponieważ władze Polski Ludowej nie wyrażały zgody na budowę archiwum w Olsztynie i nie było odpowiednich warunków do ich przechowywania po przewiezieniu z Fromborka. Dopiero w 1977 r. wzniesiono nowy gmach, w którym skupiono wszystkie archiwalia i w szerokim zakresie udostępniono je czytelnikom.
W wytypowanych do konserwacji poszytach znajdują się oryginalne listy królów polskich: Władysława IV, Jana Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego i Augusta II; królowych – Ludwiki Marii i Marii Kazimiery i Eleonory; pracowników kancelarii królewskiej; biskupów – m.in. Piotra Gembickiego, Wacława Leszczyńskiego, Tomasza Ujejskiego, Andrzeja Załuskiego i Teodora Potockiego. Są też pisma dotyczące udziału w sejmach i sejmikach, a także kopie listów kapituły do różnych osób w państwie. Wiele z nich ma zachowane pieczęcie lakowe i opłatkowe.
